O Paleóxeno (66,0 – 23,03 Ma), é o período máis antigo do Cenozoico e se subdivide en tres épocas: Paleoeceno (66,0 – 56,0 Ma), Eoceno (56,0 – 33,9 Ma) e Oligoceno (33,9 – 23,03 Ma). Na transición entre o Cretácico e o inicio do Cenozoico rexístrase a quinta extinción global, a coñecida orixinalmente como Extinción Masiva do límite K/T (Kreider/Tertiär) e actualmente como Extinción Masiva do límite K/Pg (Kreide/Paläogen). Segundo Álvarez. (Álvarez et al., 1979, 1980, 1982a,b; Álvarez, 1983), a extinción produciríase polo impacto dun asteroide sobre a Terra, xerando un evento catastrófico que provocou a extinción do 75% dos xéneros de seres vivos, entre eles todos os Ammonites e os Pterosauria (réptiles voadores), así como a maioría dos dinosauros terrestres e dos réptiles acuáticos (Ictiosaurios, Plesiosaurios, Pliosaurios).
 
Tras o evento K/Pg, as condicións ambientais mostran cambios substanciais tanto na distribución das unidades continentais, como na dinámica climática e na configuración da biota. Durante o Paleóxeno (66,4-23,03 Ma) o clima sufrirá importantes cambios, cunha tendencia xeral ao incremento da temperatura global. Esta alcanzará valores máximos no Eoceno (56,0-33,9 Ma), no denominado Optimo Climático do Eoceno, onde se rexistran as temperaturas máximas do planeta nos últimos 100 Ma. No Oligoceno (33,9-23,03 Ma), a temperatura global do planeta redúcese, alcanzando valores mínimos ao final de leste, aínda que manténdose superiores aos actuais.
 
A Extinción Masiva do límite K/Pg (Kreide/Paläogen), estivo marcada pola perda dun gran número de taxones de animais, mentres que pola contra entre os vexetais a redución foi menos significativa, afectando soamente a uns grupos (Bennettitales, Cheirolepidiaceae), de modo que as floras do final do Cretáceo son moi similares ás do inicio do Cenozoico (Paleóxeno), aínda que a súa distribución e importancia na configuración dos ecosistemas, experimentará importantes modificacións en resposta aos cambios climáticos e ambientais, o que marcase a expansión de determinados grupos, mentres que outras se extinguirán ou quedasen acantonados en determinadas áreas territoriais.
 
En canto aos grupos faunísticos, o Cenozoico (καιν?ς / kainos, novo e ζω? / zoe, animal ou vida), rexistra importantes modificacións da fauna de cordados e especialmente de mamíferos. Estes últimos a inicios do Paleóxeno caracterizábanse polo seu pequeno tamaño, pero a finais de leste, rexístrase unha gran diversidade de grupos, incluíndo especies de tamaño pequeno, mediano e grande.
 
Os datos xeoquímicos e paleontolóxicos permiten considerar que durante o Paleoceno (66,4-56,0 Ma) nas áreas continentais Ibéricas predominarían os ambientes de tipo subtropical, cunha humidade estacional. A precipitación presenta ademais unha importante variación en relación coa extensión das áreas continentais, con zonas máis húmidas nas áreas próximas á costa e á circulación das frontes ciclónicos, e máis secas, canto máis afastadas destas e da acción das frontes ciclónicos. Un gran número de fósiles recuperados vincúlanse nas áreas máis húmidas con humidais de tipo manglar, constituídos por un mosaico de distintos hábitats; bosques húmidos e pantanosos, lagos e lagoas, matogueiras e formacións herbáceas húmidas etc., nos que habitan un gran número de especies, vexetais e animais, cunha gran diversidade de especies de tartarugas e crocodilos.
 
Vexetación
 
A Inicios do Eoceno (55 Ma) a temperatura global do planeta alcanzara un novo máximo, situándose a 14-12 ºC por encima da actual, feito que propicio que a maior parte das superficies continentais estivesen cubertas por bosques tropicais húmidos (pluvisilva tropical), nos que predominan os especies de anxiospermas perennifolias, con árbores de gran porte e provistos de contraforte, xunto con lianas, trepadoras, así como un denso tapiz de fentos e musgos, adaptados a territorios onde a temperatura do mes máis frío non descende de 18 ºC. No hemisferio Norte, as condicións climáticas restrinxen o dominio dos bosques tropicais húmidos ás zonas de maior latitude, de modo que por encima destes configúrase unha cintura de Bosques Paratropicais, vinculada con climas nos que o período máis frío sitúase entre 18-6 ºC. A fisionomía dos bosques Paratropicais inclúe biocenoses con características moi similares á dos Tropicais Húmidos e biocenoses dominadas por elementos esclerófilos (Bosques subtropicais), nos que as árbores dominantes carecen de contraforte, reducíndose considerablemente a presenza de lianas, así como de fentos e musgos. A maior latitude, superado o dominio dos bosques Paratropicais, se estable unha cintura de Bosques perennifolios de follas anchas e finalmente unha cintura de Bosques mixtos de árbores de madeira dura.
 

Dominios florísticos ao final do Cretáceo. (Tomado de Vajda & Bercovoci, 2014, modificado de Herngreen et al. 1996).

 

O conxunto florístico vinculado cos dominios de vexetación tropical-paratropical desígnase como Xeoflora Paleotropical, mentres que o vinculado coa vexetación das áreas máis setentrionais, como Xeoflora Arctoterciaria. A Xeoflora Paleotropical alcanzou o seu desenvolvemento óptimo durante o Eoceno inferior e medio, estando integrada por un gran número de xéneros, subfamilias e familias (Alangium, Castanopsis, Mastixia, Nypa, Phoenix, Persea, Symplocos, Theaceae, Trigonobalanus, Visnea, etc.) cuxa área de distribución atópase na actualidade limitada a Africa, Asia e na Macaronesia, sendo extintas do continente europeo (Barron, 2003).

 

Representación global dos dominios de vexetación no Eoceno (55 e 40 Ma), no Mioceno (20 Ma) e na actualidade modificada a partir de Irving & Hebda (1993). Dominios de paleovexetación elaborados a partir de Wolfe (1985). Modelo de actual segundo Irving (1982).