Estación Científica do Courel: O Territorio

EC-Courel

Estación Científica do Courel: O Territorio

A Estación Científica do Courel emprázase en Seoane do Courel, dentro do cordal montañoso da Serra do Courel, que forma parte do extremo occidental da Cordilleira Cantábrica (Macizo Galaico-Leonés).

Latitude: 42.63799191631878
Lonxitude: -7.149842260833741
Altitude: 620 m.

O territorio onde se empraza a estación forma parte da parroquia de San Xoán de Seoane do Courel, Concello de Folgoso do Courel, Provincia de Lugo. Comunidade Autónoma de Galicia, estando integrado no Reino de España e na Unión Europea. O termo municipal de Folgoso do Courel comprende unha superficie de 193 km2, cunha densidade de poboación de 5,31 habitantes/km2. O censo do 2023 rexistraba unha poboación de 1.004 persoas no Concello de Folgoso de Courel, estando censadas 386 persoas na parroquia de Seone do Courel.

Segundo Pérez-Alberti (2021), o seu relevo caracterízase pola existencia dun conxunto de vales encaixados e interfluvios estreitos que se alongan practicamente de Norte a Sur. Litolóxicamente dominan as lousas, cuarcitas e calcarias con pequenos afloramentos de diabasas. Os materiais están intensamente fracturados debido en gran medida á dinámica tectónica que se puxo en marcha a partir do Cenozoico seguindo en moitos casos as vellas fracturas tardihercínicas. Destacan de forma especial fállalas de desgarre (strike slip fault) que presentan unha dirección xeral NNE-SSW. Ademais, obsérvanse outros sistemas de fracturas que levan direccións NW-SE ou W-E, que fragmentaron o terreo e delimitaron un amplo conxunto de bloques con formas sigmoidales que marcan o deseño xeral de moitos sectores do territorio. A rede fluvial está moi condicionada por este sistema de descontinuidades que dirixen o deseño dos vales, pero tamén, e dunha maneira singular, pola litoloxía. A Serra do Courel alberga importantes rexistros de fenómenos e procesos glaciares e periglaciares que se xeraron durante os estadios e fases frías do Cuaternario.

O carácter montañoso queda patente na súa orografía que inclúe varias elevacións que superan os 1.500 de altitude (Pía Páxaro, [1613 m.], Páxaro [1611 m], Pico do Pozo [1541 m.], A Mallada [1.583 m], Murelos [1591 m], Forcadura [1.560 m], Cruz de Fedo [1557 m], Mallón [1593 m], Teso das Papoulas [1604 m], Formigueiros [1641 m]), en contraste cos fondos de val que descenden ata os 400 m.

O principal curso fluvial que discorre pola Serra do Courel é o Lor, cos seus principais afluentes (Louzara, Pequeno). Estes leitos achegan finalmente as súas augas ao Sil. Xunto ao Lor, a Serra do Courel alberga outros cursos fluviais, así na zona meridional discorre o Quiroga, Soldón, Selmo e Visuña, mentres que na zona oriental discorre o Valcarcel, cos seus distintos afluentes (Barxas, Pousadela, Corporais).

A Serra do Courel destaca pola súa importante e singular biodiversidade, con presenza de 33 tipos de hábitats de interese comunitario dos que 11 son considerados como prioritarios. O número de especies rexistradas supera as 2.500, sendo os grupos máis estudados os fungos (con máis de 500 especies de macromicetes), liques e as plantas con flores (con máis de 800 especies). Os invertebrados aglutinan un importante número de especies, cun desigual coñecemento. Entre os animais se han rexistrados máis de 150 especies de vertebrados das que 114 son aves, destacando a presenza do oso cantábrico (Ursus arctos).

Un importante grupo de especies de flora e fauna silvestre posúen un réxime de protección especial derivado da normativa europea, estatal e autonómica. Entre elas atópanse o oso (Ursus arctos), o lobo (Canis lupus), a londra (Lutra lutra) e varias especies de morcegos (Miniopterus schreibersii, Myotis myotis, Rhinolophus ferrumequinum, Rhinolophus hipposideros), aves (Aquila chrysaetos, Bubo bubo), herpetos (Chioglossa lusitánica, Discoglossus galganoi, Lacerta montícola, Lacerta schreiberi), invertebrados (Cerambyx cerdo, Elona quimperiana, Euphydryas aurinia, Geomalacus maculosus. Lucanus cervus) y plantas con flor (Festuca elegans, Festuca summilusitanica, Narcissus asturiensis, Narcissus pseudonarcissus ssp. nobilis, Santolina semidentata).

Nas últimas décadas o territorio de Ou Courel, do mesmo xeito que o resto de Galicia, atópase afectado pola expansión de especies exóticas, moitas das cales manifestan un claro comportamento como especies invasora tanto de fungos (Cryphonectria parasítica, Phytophthora alni, Phytophthora cinnamomi) plantas (Acacia dealbata, Acacia melanoxylon, Conyza canadensis, Eucalyptus spp., Populus x canadensis, Sporobolus indicus etc.) como animais (Dryocosmus kuriphilus, Neovision vison, Vespa velutina) afectando negativamente o estado de conservación das paisaxes, os hábitats, as poboacións de especies silvestres, as producións e a saúde das persoas.