Co obxectivo de conservar e protexer a biodiversidade e geodiversidad do territorio e fomentar un uso sostible dos seus recursos, a Serra do Courel e os territorios montañosos contiguo foron obxecto de declaración como áreas naturais protexidas. De acordo con o marco normativo establecido pola Lei 42/2007 estas figuras correspóndense con tres grupos de espazos, entre as que se distribúen os diferentes tipos de áreas naturais protexidas:
1.- Areas protexidas por Instrumentos Internacionais
A Serra do Courel foi designada en dúas das 7 categorías de Areas Protexidas por Instrumentos Internacionais establecidas na Lei 42/2007, (Ley 42/2007 del 13 de deciembre, del Patrimonio Natural y de la Biodiversidad. BOE 299, de 14/12/2007 (Descarga)].
1.1.- Geoparque Montaña do Courel
Designación:
Designado por lo Consello Executivo da UNESCO (17/04/2019).
1.2.- Reserva de Biosfera Ribeira Sacra e Serras de Oribio e Courel
Designación:
Resolución de 5 de octubre de 2021, del Organismo Autónomo Parques Nacionales, por la que se publica la aprobación por la UNESCO de la Reserva de la Biosfera Ribeira Sacra e Serras do Oribio e Courel. BOE 247, de 15 de octubre de 2021 [BOE].
2.- Espazos protexidos Rede Natura 2000
A normativa estatal (Lei 42/2007), inclúe no grupo de: Espazos protexidos Rede Natura 2000, como un grupo diferenciado fronte aos Espazos Naturais Protexidos e das Areas Protexidas por Instrumentos Internacionais, no que se inclúen os Lugares de Importancia Comunitaria (LIC), as Zonas de Especial Conservación (ZEC) e as Zonas de Especial Protección para as Aves (ZEPA), co alcance e as limitacións que poidan establecer, en base ás súas competencias, a Administración Xeral do Estado ou as distintas Comunidades Autónomas.
2.1.- ZEC Ancares-Courel (É 1120001).
Designación inicial.
Decisión 2004/813/CE: Decisión de la Comisión, de 7 de diciembre de 2004, por la que se aprueba, de conformidad con la Directiva 92/43/CEE del Consejo, la lista de lugares de importancia comunitaria de la región biogeográfica atlántica [notificada con el número C(2004) 4032]. DO L 387, 29/12/2004, 1–96. [DOUE].
Decisión 2006/613/CE: Decisión de la Comisión, de 19 de julio de 2006, por la que se adopta, de conformidad con la Directiva 92/43/CEE del Consejo, la lista de lugares de importancia comunitaria de la región biogeográfica mediterránea [notificada con el número C(2006) 3261]. DO L 259, 21/9/2006, 1–104. [DOUE].
Designación actual (2024).
Decisión de Ejecución (UE) 2024/448 de la Comisión, de 2 de febrero de 2024, por la que se adopta la decimoséptima lista actualizada de lugares de importancia comunitaria de la región biogeográfica atlántica [notificada con el número C(2024) 528]. DOUE 448, de 19/02/2024 [BOE].
Decisión de Ejecución (UE) 2024/424 de la Comisión, de 2 de febrero de 2024, por la que se adopta la decimoséptima lista actualizada de lugares de importancia comunitaria de la región biogeográfica mediterránea. DOUE 424, de 9 de febrero de 2024, [BOE].
3.- Espazo Natural Protexido.
3.1.- Espazo Protexido Rede Natura 2000 Os Ancares – O Courel.
Declaración: Lei 5/2019, do 2 de agosto, do patrimonio natural e da biodiversidade de Galicia. DOG 149, 7/08/2014 [DOG]. A disposición transitoria segunda desta Lei, recalifica os espazos da Rede Natura 2000 que foron designados como Zona de Especial Protección dos Valores Naturais (Decreto 72/2004 [DOG]) ao amparo da anterior normativa autonómica (Lei 9/2001 de conservación da Natureza [DOG]), dentro da figura de Espazo Natural Protexido de ámbito autonómico designada como: Espazo protexido Rede Natura 2000
3.2.- Monumento Natural do pregamento xeolóxico de Campodola-Leixazós
Declaración: Decreto 120/2012, do 26 de abril, polo que se declara monumento natural o pregamento xeolóxico de Campodola-Leixazós (Quiroga). DOG 86. 7/05/2012. [DOG]